کودک درست از زمانی که بتواند حرف بزرگترها را بفهمد، توانایی و قابلیت فراگیری شیوه رفتار را نیز دارد. والدین باید در این دوره با تشویق، راهنمایی و یادآوری های مثبت خود شیوه رفتاری صحیح را به کودک بیاموزند.

معمولا خانواده‌ها در برخورد با فرزندانشان با مشكلات متعددی مواجه هستند. مشكلاتی از قبیل: پرخاشگری، بی‌نظمی، بدغذایی، بدخوابی و ... . رفتار‌درمانی از تكنیك‌هایی است كه برای مواجه با این مشكلات و فائق آمدن بر آنها كاربرد بالایی دارد.

این تكنیك‌ها به دلیل سهولت به كارگیری و اثرمندی بالا، موجب می‌شوند تا والدین به طریقه مناسب و صحیح بتوانند مشكلات رفتاری فرزندانشان را برطرف كرده و رفتارهای نامطلوب آنها را به سمت رفتارهای مطلوب سوق دهند.

با استفاده از روشهای تغییر رفتار و رفتاردرمانی، والدین می‌توانند مجموعه‌ای از فنون یادگیری را كه هدف آن اصلاح رفتار، افزایش رفتار مطلوب، كاهش رفتار نامطلوب و حذف رفتار نامطلوب است را در مورد فرزندان خود به كار بندند، لذا بهتر است كه ابتدا نوع رفتار و رفتار هدف مشخص شده و سپس راه حل مناسبی برای تغییر رفتار تعیین گردد.

کودک درست از زمانی که بتواند حرف بزرگترها را بفهمد، توانایی و قابلیت فراگیری شیوه رفتار را نیز دارد. والدین باید در این دوره با تشویق، راهنمایی و یادآوری های مثبت خود شیوه رفتاری صحیح را به کودک بیاموزند و در صورت بروز رفتاری اشتباه از جانب کودک به آرامی به او گوشزد کرده و شیوه صحیح را به او آموزش دهند.

مثلا،کودکان باید بیاموزند نوبت را رعایت کرده و صحبت دیگران را قطع نکنند. والدین باید با آرامی به کودک بگویند که ابتدا باید صحبت دیگران تمام شود تا او بتواند خواسته خود را مطرح کند.

البته بزرگ ترها نیز باید هنگام صحبت کردن به کودک توجه کنند و با رفتار مثبت و بیان توجه خود در قالب حرکات، او را در این انتظار یاری کنند. برای مثال مادامی که کودک منتظر است تا صحبت بزرگترها تمام شود، آنها باید دست او را در دست بگیرند و از این طریق به او بفهمانند که از حضورش آگاهی دارند.

پیروی از ده قانون ساده به شما امکان می دهد رفتارهای خوب را در کودک خود تقویت کنید و این رفتار را در آنها به صورت عادت در آورید.

1) رفتار درست بچه‌ها را تقویت کنید نه بدرفتاری شان را: درخواست‌های مودبانه بچه‌ها را تقویت کنید، نه نالیدن‌ها و فریاد زدن‌هایشان را یا سربه‌سر گذاشتن‌ها و کج‌خلقی‌ها و قهر کردن‌هایشان را. سعی کنید بحث و گفت‌وگوهای آرامی‌که در بین‌تان وجود دارد را چند برابر کنید، نه مجادله کردن و پافشاری و جنگیدن‌هایی که گاه و بی‌گاه بین‌تان به وجود می‌آید.

استعدادها و توانایی‌های شان را تایید کنید و ضعف‌های‌شان را بپذیرید و در رفع این ضعف‌ها به آنها کمک کنید. قبول کنید که هیچ‌کس بدون عیب نیست و به آنها فرصت جبران بدهید

2) بیاموزید که قبل از صحبت فکر کنند: همیشه در حین حرف زدن با فرزندانتان از آنها بپرسید منظور تو دقیقا چیست؟ چقدر راجع به این حرف فکر کرده‌ای؟ از او بخواهید که همیشه حرف‌هایش را بسنجد بعد بزند؛ اگر به این روش عمل کرد‌ برای ثابت‌قدم بودنش به او پاداش دهید.

3) از فرزندان‌تان توقع رفتار خوب داشته باشید: بچه‌ها باید بدانند که شما چه توقعی از آنها دارید و آنها چه توقعی می‌توانند از شما داشته باشند. وقتی بچه‌ها بتوانند پیش‌بینی کنند که عکس‌العمل شما در برابر رفتارشان چگونه خواهد بود، می‌توانند رفتارهای انتخابی خود را بهتر کنند. مطمئن باشید که می‌توانید به آنها اعتماد کنید.

4) بچه‌ها به حرف‌های شما اعتماد دارند: بچه‌هایتان را به شیوه‌ای تربیت کنید که در هر موقعیتی به مقتضای آن موقعیت رفتار کنند. به آنها بیاموزید که تلاش کردن اساسی‌ترین چیز است. آنها را در موقعیت‌های خوب تشویق کنید. وقتی شما فرزندتان را تشویق می‌کنید، آنها ایمان و اعتماد شما را به خودشان می‌بینند و در نتیجه به خودشان و توانایی‌هایشان ایمان می‌آورند.

5) وقتی الگوی بدرفتاری را تشخیص دادید، شیوه رفتاری‌تان را تغییر بدهید: به فرزندتان قوانین رفتاری حاکم بر خانواده‌تان را بگویید؛ دقت کنید که این قوانین باید مشخص‌، ثابت و عقلانی باشد. از جدول‌های رفتاری و تعهدات استفاده کنید، موفقیت‌ها و رفتارهای خوبشان را پررنگ کنید‌؛ از آنها حمایت کنید و تشویق‌هایتان را هم در این جدول بگنجانید.

6) تنبیه معقول در نظر بگیرید: در برابر بچه‌هایتان از تنبیه‌هایی استفاده کنید که به آنها بیاموزد که در برابر اعمال و رفتارشان مسئولند. بچه‌ها با تنبیه‌های معقول به خوب زندگی کردن ادامه می‌دهند. این تنبیه‌ها می‌توانند شامل محدود کردن و کوتاه‌کردن زمان‌های بیرون بودنشان باشد. فراموش نکنید وقتی از دستشان عصبانی هستید به هیچ عنوان تنبیه نکنید!

7) از کودکی به آنها درس زندگی بدهید :

وقتی فرزندتان هنوز کوچک است، مسئولیت‌پذیری و تصمیم‌گیری را به آنها یاد بدهید: این دروس آنها را برای دنیای واقعی آماده خواهد کرد. به‌خاطر داشته باشید که بچه‌ها به محدودیت‌ها، ساختار و قوانینی پایدار و یکنواخت احتیاج دارند.

8) به آنها عشق بورزید: علی‌رغم رفتارهای خوب یا بد فرزندانتان به آنها عشق بورزید و روی نکات مثبت اخلاقی و رفتاری شان تمرکز و توجه کنید.

9) بگویید که کار خوب بدون پاداش نخواهد ماند: برای اینکه نسبت به انجام کارهای درست احساس خوبی داشته باشند، به آنها بیاموزید که خودشان درپی به دست آوردن پاداش کار درست خود باشند.

10) محیط و فضای خانوادگی سالم و دلپذیری را ایجاد کنید: استعدادها و توانایی‌های شان را تایید کنید و ضعف‌های‌شان را بپذیرید و در رفع این ضعف‌ها به آنها کمک کنید. قبول کنید که هیچ‌کس بدون عیب نیست و به آنها فرصت جبران بدهید.

منابع:ویستا/وب سایت مرجع خانواده/روزنامه ایران

تعریف و تشكر فراموش نشود. بچه‌های این گروه سنی از تعریف و تشكری كه در محیط مدرسه و خانه از آنها می‌شود، لذت می‌برند.

1 - با كودكان همسن و سال خود نمی‌تواند خوب ارتباط برقرار كند و معمولا در بازی كردن با آنها مشكل دارد.

2 - در خانه دوست دارد تنها بماند و تمایلی به شركت در جمع سایر كودكان یا جمع بزرگ‌ترها ندارد.

3 - اگر از او پرسیده شود دوست داری مانند چه كسی باشی نمی‌تواند پاسخ بدهد.

4 - احساسات خودش را بروز نمی‌دهد. به عنوان نمونه خوشحال بودن یا نبودن او را نمی‌توان درك كرد. گوشه‌گیری دارد و كمتر حرف می‌زند.

5 - با حیوانات خشن است و از اذیت و آزار رساندن به آنها لذت می‌برد. به عنوان نمونه از له كردن دم گربه یا سنگ زدن به سگ خشنود می‌شود.

6 - از بازی كردن با آتش و آتش‌افروزی مسرور می‌شود و خطر آتش‌بازی را درك نمی‌كند.

7 - پیشرفت تحصیلی خوبی ندارد و معلم پیش‌دبستانی وی از اینكه همگام با سایر بچه‌های كلاس نیست‌ نگران است.

8 - رفتار وی در مدرسه برای سایر بچه‌ها مزاحمت ایجاد می‌كند.

9 - اشتیاقی برای به مدرسه رفتن ندارد.

10 - سر كلاس نمی‌تواند آرام روی صندلی خود بنشیند و مداوم وول می‌خورد یا از سر جایش بدون اجازه معلم برمی‌خیزد و در كلاس راه می‌رود.

11 - سنش را نمی‌داند.

12 - در شبانه‌روز بیش از دو ساعت مقابل مانیتور كامپیوتر یا تلویزیون می‌نشیند.

13 - اگر از او پرسیده شود از چه چیزهایی خوشش می‌آید، نمی‌تواند بگوید.

14 - صحبت‌های وی پیچیده و غیر قابل فهم است.

15 - كشیدن یك علامت + را نمی‌تواند تقلید كند و اگر به او بگوییم یك نقاشی آدم بكش و هر چه می‌توانی آن را خوشگل‌تر نقاشی كن‌ ( نباید راهنمایی شوند )، تعداد اجزای بدن نقاشی ترسیم شده، كمتر از 8 قسمت است.

16 - اگر مقابل شما بایستد، نمی‌تواند یك توپ پرت‌شده را با دو دست بگیرد.

17 - این گروه به تدریج قوانین اجتماعی مانند طرز عبور كردن از خیابان یا بستن كمربند ایمنی را یاد می‌گیرند ولی باید مكرر به آنها نكات ایمنی را یادآوری كرد.

18 - از زیاد خوردن شكلات باید احتراز كنند و نباید از آنها به عنوان جایزه برای انجام كارهای خوب استفاده كرد.

19 - سعی شود حداقل یك بار در روز یك وعده غذایی را با بقیه افراد خانواده با هم بخورند.

20 - رعایت ساعت خواب شب منظم حتی در روزهای پنجشنبه تاكید می‌شود و معمولا نباید بعد از ساعت 9 شب بخوابند.

21 - اگر در انجام تكالیف مدرسه مشكلی وجود دارد، حتما باید كودك از نظر اختلالات یادگیری مورد ارزیابی قرار گیرد.

22 - از میهمانی و پارك رفتن با وی غفلت نكنید.

23 - اگر تلویزیون یا كامپیوتر در اتاق كودك است، آن را خارج كنید و از كشیدن سیگار نزد وی جدا برحذر باشید.

24 - كارهای مربوط به خودش مانند جمع كردن كیف، كتاب و لباس‌های مدرسه را به وی واگذار و تاكید كنید.

25 - تعریف و تشكر فراموش نشود. بچه‌های این گروه سنی از تعریف و تشكری كه در محیط مدرسه و خانه از آنها می‌شود، لذت می‌برند.

منبع:‌مجله مادران